Panel S5: Czego uczy nas transformacja regionów węglowych o zarządzaniu zmianą w Polsce? lub "Lessons learned" z transformacji regionów węglowych w Polsce

PREZENTACJA WISE EUROPA

 

Umowa społeczna, podpisana między rządem a przedstawicielami branży górniczej, miała stanowić fundament transformacji regionów węglowych. Popełniono jednak szereg błędów w jej tworzeniu, z czego można wymienić m.in.: ograniczenie stron umowy do wybranych interesariuszy, brak kompleksowego ujęcia problematyki transformacji (koncentracja wyłącznie na wydobyciu węgla), brak osadzenia w prawie (umowa o charakterze politycznym, brak powiązania z legislacją i konkretnymi działaniami organów administracji rządowej), brak określenia monitoringu i zasad zarządzania procesem. 

W rezultacie brak spójnej strategii i jasnej ścieżki prowadzenia procesu transformacji wzbudza obawy, czy transformacja jest procesem planowanym, czy raczej chaotycznym, opartym na doraźnych decyzjach.

Panel mógłby analizować, czy proces ten jest metodycznie prowadzony jako projekt o jasno wyznaczonych celach i terminach, czy raczej mamy do czynienia z transformacją „samoistną”, która realizuje się w wyniku splotu różnych nieskoordynowanych działań, np. w wyniku dostępności finansowania. 

Wątkiem pobocznym, ale dość interesującym, jest także instytucjonalne i systemowe przygotowanie struktur państwa do prowadzenia tak wielowątkowego procesu jakim jest transformacja regionów węglowych. 

​

„Społeczny wymiar transformacji regionów: jak angażować w proces społeczność lokalną oraz uniknąć jej marginalizacji w wyniku arbitralnych decyzji?”

Transformacja regionów węglowych niesie ze sobą nie tylko zmiany gospodarcze, ale również społeczne, które mogą prowadzić do marginalizacji lokalnych społeczności, jeśli nie zostaną odpowiednio zaadresowane. 

Panel mógłby dotyczyć sposobów zapewnienia sprawiedliwej transformacji („just transition”), tj. takiej, która minimalizuje negatywne skutki dla zatrudnienia i standardu życia mieszkańców tych regionów.

Działając w duchu sprawiedliwości na rzecz społeczności regionów węglowych nie można zapominać o pozostałej części społeczeństwa, także dotykanej przez różnorakie problemy i wyzwania (na horyzoncie widać potrzeby transformacyjne także innych sektorów). 

Transformację regionów byłoby dużo łatwiej prowadzić, gdyby udało się skutecznie zaangażować w proces mieszkańców – realnych i bezpośrednich interesariuszy procesu. Zatem warto zastanowić się jakie metody partycypacji społecznej należy zastosować, aby zmaksymalizować zaangażowanie w proces transformacji samych mieszkańców regionów węglowych.