W sierpniu 2024 roku weszło w życie nowe unijne prawo o odbudowie przyrody (Nature Restoration Law), stanowiące kluczowy krok w walce z degradacją ekosystemów w Europie.
Ustawa, która obowiązuje od 18 sierpnia, wyznacza wiążące cele dotyczące odbudowy zdegradowanych ekosystemów, w szczególności tych, które mają największy potencjał do pochłaniania i magazynowania dwutlenku węgla oraz zapobiegania skutkom katastrof naturalnych. Pełna implementacja tego prawa jest niezbędna do przywrócenia różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej, zatrzymania jej dalszej utraty, a także osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku i lepszego przystosowania się do zmieniających się warunków klimatycznych. Ustawa ma również na celu wspieranie bezpieczeństwa żywnościowego w UE oraz realizację innych ambitnych celów, takich jak bezpieczeństwo wodne. Jest to także istotne narzędzie, które pomoże Unii i jej państwom członkowskim w wypełnieniu międzynarodowych zobowiązań dotyczących bioróżnorodności, wynikających z Globalnych Ram Różnorodności Biologicznej Kunming-Montreal. Nowe prawo wprowadza mechanizm ciągłej i długotrwałej odbudowy przyrody na obszarach lądowych i morskich UE, jednocześnie wspierając bardziej zrównoważony rozwój gospodarczy oraz produkcję rolną. Cele dotyczące odbudowy obejmują co najmniej 20% obszarów lądowych i morskich w Unii do 2030 roku, z planem rozszerzenia działań na wszystkie ekosystemy wymagające regeneracji do 2050 roku.
Kluczowe cele i zobowiązania
Prawo przewiduje konkretne działania w celu osiągnięcia dobrego stanu kluczowych siedlisk na lądzie i w morzu. Wprowadza również wymogi dotyczące utrzymania zieleni miejskiej, powiększenia pokrywy drzew w miastach po 2030 roku oraz odbudowy co najmniej 25 000 km rzek, aby przywrócić ich naturalny przepływ. Inne cele obejmują zatrzymanie i odwrócenie spadku liczebności owadów zapylających, zwiększenie bioróżnorodności w ekosystemach rolnych i leśnych oraz zobowiązanie do posadzenia trzech miliardów dodatkowych drzew do 2030 roku.
Krajowe plany odbudowy
Każde państwo członkowskie będzie odpowiedzialne za opracowanie krajowego planu odbudowy przyrody, w którym określone zostaną konkretne działania oraz środki dostosowane do krajowych warunków i regionalnej różnorodności. Plany te muszą uwzględniać harmonogram wdrażania, zasoby finansowe i potencjalne korzyści, zwłaszcza w kontekście adaptacji do zmian klimatu. Państwa członkowskie będą miały również obowiązek identyfikowania synergii z innymi politykami, takimi jak przeciwdziałanie zmianom klimatu, degradacji gruntów, czy rozwój energii odnawialnej. Plany odbudowy przyrody muszą zostać opracowane w sposób otwarty i przejrzysty, umożliwiając społeczeństwu i zainteresowanym stronom aktywny udział w tym procesie. Państwa członkowskie mają dwa lata na opracowanie i przedłożenie projektu planu Komisji Europejskiej, która następnie będzie go oceniać i, w razie potrzeby, przekazywać uwagi. Ostateczne plany muszą zostać przyjęte w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania uwag, a postępy będą monitorowane przez Europejską Agencję Środowiska.
Finansowanie i korzyści ekonomiczne
Państwa członkowskie mogą korzystać z funduszy unijnych oraz źródeł prywatnych na finansowanie działań odbudowy, w tym z funduszy takich jak Wspólna Polityka Rolna, program LIFE, Horizon Europe czy Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury. Odbudowa przyrody przynosi znaczące korzyści gospodarcze. Szacuje się, że każdy euro zainwestowany w odbudowę może przynieść zwrot na poziomie ponad 8 euro, w zależności od ekosystemu. Zdrowe i produktywne ekosystemy są niezbędne do zapewnienia kluczowych usług, takich jak odporność na zmiany klimatyczne oraz długoterminowe bezpieczeństwo żywnościowe. W skali globalnej ponad połowa PKB zależy od zasobów naturalnych i usług ekosystemowych. Nowe prawo o odbudowie przyrody jest niezbędnym krokiem, aby Europa mogła sprostać wyzwaniom związanym z degradacją ekosystemów, jednocześnie wspierając bardziej zrównoważoną gospodarkę i chroniąc zasoby, na których opierają się przyszłe pokolenia.
Comments