Świat stoi obecnie przed ogromnym wyzwaniem w obliczu zmian klimatycznych.
Europa dąży do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, a podejmowane przez
decydentów działania stanowią kluczowy element polityki klimatycznej Unii
Europejskiej. Czy to jednak wystarczy?
Zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, do 2030 roku emisja gazów
cieplarnianych powinna zostać zmniejszona o 55%. Nowe cele klimatyczne idą jeszcze
dalej, przewidując redukcję emisji CO2 o 90% do 2040 roku. Już teraz wiadomo, że
założenia Porozumienia Paryskiego, zakładające ograniczenie globalnego wzrostu
temperatury do 1,5°C, mogą okazać się niewystarczające. Obecne działania nie
gwarantują zahamowania zmian klimatycznych i mogą skutkować wzrostem
temperatury nawet o 3-4°C. Kluczowe jest natychmiastowe podjęcie zdecydowanych
kroków oraz wola polityczna, zwłaszcza że dostępne technologie umożliwiają skuteczne
wprowadzanie koniecznych zmian. W przeciwnym razie ziemia zacznie płonąć!
Przemysł dodaje gazu?
Nie jest tajemnicą, że przemysł odpowiada za znaczną część emisji gazów
cieplarnianych. Dlatego wysiłki Unii Europejskiej skupiają się na dekarbonizacji
kluczowych sektorów gospodarki, w tym przemysłu i energetyki, a także budownictwa,
które stanowią główne źródła emisji gazów cieplarnianych.
Jak mówi Przemysław Pokorski, Dyrektor Rynku w VELUX Polska „Budynki
odpowiadają za 38% emisji gazów cieplarnianych i około 40% globalnego zużycia
energii. To jeden z najistotniejszych sektorów, które powinny przejść transformację, jeśli
Europa ma choćby zbliżyć się do postawionego sobie celu neutralności emisyjnej.”
Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku będzie możliwe jedynie poprzez
współpracę wielu sektorów w tym zakresie. Stąd kluczowym elementem transformacji
jest równoczesna dekarbonizacja sektora budownictwa, ciepłownictwa oraz
elektroenergetyki. W tym kontekście niezwykle istotny jest rozwój odnawialnych źródeł
energii oraz modernizacja infrastruktury przesyłowej.
Budownictwo, które odpowiada za 1/3 emisji CO2, odgrywa ważną rolę w procesie
dekarbonizacji gospodarki. Podejmowane działania powinny być widoczne na każdym
etapie, od przemyślanego projektowania budynków, produkcji materiałów budowlanych,
poprzez eksploatację budynków, aż po ich rozbiórkę i recykling. Konieczne jest
zwiększenie inwestycji w technologie poprawiające efektywność energetyczną
budynków, w tym wykorzystanie nowoczesnych materiałów o niskim śladzie węglowym
oraz rozwój cyfrowych systemów zarządzania energią. Dekarbonizacja przedsiębiorstw
produkujących materiały budowlane obejmuje ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
w trzech zakresach, obejmujących działalność własną firm jak i cały łańcuch wartości, w
tym związane z transportem i dystrybucją tych produktów.
Dekarbonizacja lekiem na całe zło
Świadomość konieczności dekarbonizacji jest coraz większa wśród firm, które
podejmują konkretne działania na rzecz ograniczenia swojego wpływu na środowisko.
Nie tylko stawiają przed sobą cele dotyczące zmniejszenia ich wpływu na środowisko,
ale także dążą do obniżenia śladu węglowego produktów czy zachęcają do podobnych
działań swoich partnerów biznesowych.
Dla przykładu w 2024 roku Grupa VELUX zawarła umowę z ArcelorMittal dotyczącą
dostaw stali z linii XCarb® pochodzącej z recyklingu i produkowanej z wykorzystaniem
energii odnawialnej. Celem było obniżenie śladu węglowego stali używanej w oknach
dachowych VELUX, nawet o 70 proc. w porównaniu ze stalą produkowaną tradycyjnie.
Linia produktów XCarb® jest wytwarzana w co najmniej 75 proc. ze stali pochodzącej z
recyklingu i przy użyciu 100 proc. energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł
odnawialnych. Do produkcji XCarb® w zakładzie produkcyjnym ArcelorMittal w
północnej Hiszpanii używany jest elektryczny piec łukowy zasilany odnawialnymi
źródłami energii. Podpisanie umowy jest kolejnym krokiem na drodze do osiągniecia
postawionego przez Grupę VELUX celu, jakim jest zmniejszenie emisji z zakresu 3 o
50% w porównaniu do roku bazowego 2020.
„Dekarbonizacja przemysłu powinna zostać przeprowadzona kompleksowo i wspólnymi
siłami. Tylko wówczas ma szansę na powodzenie. Wiele firm już podejmuje realne
działania pozwalające ograniczyć ich wpływ na środowisko. Grupa VELUX ma
konkretne plany w tym zakresie, aby do roku 2030 ograniczyć niemalże do zera emisje
z zakresu 1 i 2 w porównaniu do roku bazowego 2020. Strategia zakłada również
ograniczenie emisji z zakresu 3, który stanowi 98% emisji całej firmy, o 50%.
Wprowadzane podejście ograniczy wykorzystywanie surowców niezbędnych do
powstania produktu, a tym samym ograniczy jego wpływ, na środowisko naturalne.
Dodatkowo obniży ilość CO2 wbudowanego w produkt, sprawiając, że stanie się on
bardziej konkurencyjny.” - wyjaśnia Przemysław Pokorski.
Osiągnięcie ambitnych celów klimatycznych nie będzie możliwe bez efektywnej
legislacji, która wspiera wszystkie te działania oraz zapewnia odpowiednie mechanizmy
finansowe i doradcze dla inwestorów i przedsiębiorców.
W styczniu 2023 roku weszła w życie dyrektywa CSRD, nakładająca na
przedsiębiorstwa obowiązek raportowania kwestii środowiskowych i społecznych. Do
tego należy dodać Dyrektywę w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w
zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive,
CSDDD). Akt ten dotyczy przedsiębiorstw z UE oraz firm z nimi współpracujących i ma
na celu zapobieganie i wyeliminowanie negatywnego wpływu na środowisko i
społeczeństwo.
Czy budownictwo może być zdrowe?
Rosnąca urbanizacja stanowi dodatkowe wyzwanie dla polityki klimatycznej. Obecnie
około 3,5 miliarda ludzi mieszka w miastach, a według prognoz do 2050 roku liczba ta
wzrośnie do 70% światowej populacji. Wymaga to odpowiedniego planowania
przestrzennego, zapobiegania niekontrolowanemu rozlewaniu się miast oraz
ograniczenia tzw. betonozy, czyli nadmiernego zabudowywania terenów zielonych.
Istotna jest również redukcja energii zużywanej w miastach, a tu kluczową rolę
odgrywają budynki. W Europie sytuacja jest szczególnie trudna, ponieważ aż 65%
budynków mieszkalnych powstało przed 1979 rokiem i ma niski poziom efektywności
energetycznej.
Jak wynika z VIII edycji Barometru Zdrowych Budynków, opracowanej przez Buildings
Performance Institute Europe (BPIE) przy współpracy z Grupą VELUX, w Polsce aż 70
% budynków jest nieefektywna energetycznie, z czego najgorszy standard ma ok. 15%
z nich.
Budynki nadal zużywają zbyt dużo energii, emitują znaczne ilości gazów cieplarnianych
i zanieczyszczeń powietrza, zaś liczba inwestycji w poprawę efektywności
energetycznej maleje, co skutkuje coraz niższym rocznym wskaźnikiem renowacji. Jak
wskazano w Barometrze Zdrowych Budynków, obecny wskaźnik głębokiej modernizacji
w całej Unii Europejskiej jest na poziomie 0,2%, zatem przy zalecanych 3%
modernizacji rocznie, nie ma praktycznie wpływu na realizację założeń klimatycznych.
Eksploatacja budynków stanowi największe źródło emisji w sektorze budowlanym,
dlatego kluczowe znaczenie ma wznoszenie nowych budynków w standardzie
niskoemisyjnym oraz szeroko zakrojona modernizacja już istniejących obiektów.
Przyjęte unijne regulacje, w tym dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej
budynków (EPBD), zobowiążą państwa członkowskie do przyspieszenia tempa
renowacji, szczególnie w zakresie głębokich modernizacji. Takie działania nie tylko
pozwolą na znaczącą redukcję zużycia energii, ale również wpłyną pozytywnie na
jakość życia mieszkańców.
Odetchnij pełną piersią
„Wyniki badań zaprezentowanych w Barometrze Zdrowych budynków nie pozostawiają
wątpliwości. Jeden na czterech Polaków jest narażony na zagrożenia związane z
klimatem wewnątrz pomieszczeń jak brak światła dziennego, niska temperatura,
nadmierny hałas, wilgoć i grzyb. Zły klimat w pomieszczeniach to coś więcej niż tylko
niedogodność czy irytacja.”– mówi Przemysław Pokorski.
I dodaje, że skutki mieszkania w budynkach, w których panują zagrożenia związane z
klimatem wewnętrznym, poważnie wpływają na zdrowie. Przyczyniają się do
powstawania chorób układu krążenia, układu odpornościowego, układu oddechowego i
astmy, zaburzania snu i depresji. Dlatego jednym z podstawowych przesłań VIII edycji
Barometru jest uwzględnienie zdrowia oraz klimatu wewnątrz pomieszczeń w
regulacjach dotyczących budynków. Ważne jest, aby działania na rzecz neutralności
klimatycznej szły w parze z dbałością o jakość życia obywateli.
Modernizacja budynków przynosi szereg korzyści społecznych, jak i ekonomicznych.
Może przyczynić się do zmniejszenia ubóstwa energetycznego, zwiększając odporność
na wahania cen energii.
Dlatego konieczne jest wzmocnienie programów wsparcia finansowego dla takich
przedsięwzięć oraz skuteczne wykorzystanie funduszy unijnych. Renowacja budynków
to również impuls do rozwoju rynku pracy – tworzenie nowych miejsc zatrudnienia oraz
możliwość przebranżowienia pracowników z sektorów wysokoemisyjnych, takich jak
górnictwo. Dzięki dobrze zaprojektowanym programom wsparcia modernizacji
budynków, można by stworzyć od 200 tys. do 500 tys. miejsc pracy rocznie w całej UE.
W samej Polsce mówi się o ok. 100 tys. bezpośrednich i 200 tys. pośrednich (w innych
branżach gospodarki) nowych etatach.
Europa ma szansę stać się globalnym liderem zielonej transformacji. Aby to osiągnąć,
konieczna jest dalsza intensyfikacja działań, zarówno na poziomie legislacyjnym, jak i
inwestycyjnym. Odpowiednie wykorzystanie dostępnych technologii, wsparcie dla
innowacyjnych rozwiązań oraz mobilizacja społeczeństwa mogą sprawić, że kontynent
ten będzie wzorem do naśladowania dla reszty świata w walce ze zmianami
klimatycznymi.
“Europa stoi przed ogromnym wyzwaniem związanym utrzymaniem konkurencyjności
oraz z osiągnięciem neutralności klimatycznej. Europejskie firmy muszą inwestować w
innowacyjne produkty, automatyzację i cyfryzację procesów oraz wysoko
wyspecjalizowaną kadrę. Znaczenia nabierają działania związane z dążeniem do
zrównoważonego rozwoju kontynentu. Proces dekarbonizacji wymaga podjęcia
skoordynowanych kroków na poziomie rządów, przedsiębiorstw i społeczeństwa. Tylko
podążanie we wspólnym kierunku, wszystkich interesariuszy, polityków, decydentów,
przedsiębiorców i społeczeństwa pozwoli Europie postawić znaczący krok w kierunku
walki ze zmianami klimatycznymi i uczynić ją rzeczywiście zielonym punktem na mapie
świata.”- podsumowuje Przemysław Pokorski.
Comments